// जुलुसाची सांगता बडी दर्ग्यावर // (इद ए मिलाद- इस्लाम धर्माचे संस्थापक मोहम्मद पैगंबर जयंती विशेष.)

_इस्लाम धर्मात, ‘ईद-ए-मिलाद-उन-नबी’ हा सण रबिउल अव्वलच्या महिन्यात मिलादुन्नबीच्या दिवशी साजरा केला जातो. हा दिवस मुस्लिम बांधवांसाठी अतिशय खास असतो. कारण या दिवशी इस्लाम धर्माचे सर्वात लोकप्रिय संस्थापक प्रेषित हजरत मोहम्मद पैगंबर यांचा जन्म झाला होता. श्रीकृष्णदास (बापू) निरंकारी यांचा माहितीपूर्ण लेख वाचा…. संपादक._

ईद-ए-मिलादचा दिवस इस्लाममध्ये सर्वात महत्त्वाचा मानला जातो. इस्लाम धर्माचे संस्थापक मोहम्मद पैगंबर यांची जयंती ईद-ए-मिलाद म्हणून साजरी केली जाते. मोहम्मद पैगंबर हे अल्लाहचे अंतिम प्रेषित होते. इस्लामच्या धारणेनुसार अल्लाहने त्यांच्यामार्फत कुराण हा धर्मग्रंथ लोकांपर्यंत पोहोचवला. इस्लाम धर्माचे संस्थापक मोहम्मद पैगंबर यांची जयंती ईद-ए-मिलाद म्हणून साजरी केली जाते. मोहम्मद पैगंबर हे अल्लाहचे अंतिम प्रेषित होते. इस्लामच्या धारणेनुसार अल्लाहने त्यांच्यामार्फत कुराण हा धर्मग्रंथ लोकांपर्यंत पोहोचवला. त्यामुळे त्यांना नबी, रसूल आदी नावांनीही संबोधित केले जाते. इस्लाममध्ये ईद-ए-मिलाद हा सर्वांत मोठा दिवस असल्याचे मानले जाते. नाशिक जिल्ह्यातील ही ‘ईदों की ईद’ वैशिष्ट्यपूर्ण ठरते, त्याविषयी आणि येथील इस्लामी संस्कृतीविषयी थोडेसे…
नाशिक शहर व जिल्ह्यात ईद-ए-मिलाद पारंपरिक पद्धतीने साजरी केली जाते. त्यामुळे ती वैशिष्ट्यपूर्ण ठरते. ईदनिमित्त मोठ्या प्रमाणात धार्मिक विधी केले जातात, तसेच शहरातील भद्रकाली परिसरातील चौक मंडई येथून मिरवणूक अर्थात, जुलूस काढण्यात येतो. या भव्य जुलूसमध्ये मुस्लिमबांधव मोठ्या संख्येने सहभागी होतात. या जुलुसाची सांगता बडी दर्गा येथे करण्यात येते. इस्लामच्या शिकवणीनुसार जुलूसनिमित्त सर्वत्र सुख-शांती नांदावी, मानवाची सर्व त्रासांपासून सुटका व्हावी, यासाठी प्रार्थना करण्यात येते. सध्या शहरात ईद-ए-मिलादनिमित्त उत्साहाचे वातावरण बघायला मिळत आहे. भद्रकाली परिसरातील बाजारपेठांमध्ये कपडे आणि मिठाईची दुकाने सजली आहेत. सध्या ईद-ए-मिलादनिमित्त नाशिक व मालेगावात उत्साहाचे वातावरण असून पोलिस, महापालिका व अन्य शासकीय यंत्रणादेखील सज्ज झाल्या आहेत.
शाकाहाराचा वसा जपणारी बडी दर्गा: जुने नाशिक भागातील भद्रकाली परिसरात असणाऱ्या बडी दर्गाचा इतिहास शेकडो वर्षांपूर्वीचा आहे. हजरत पीर सय्यद सादिक शाह हुसैनीबाबा यांची ही दर्गा आहे. हुसैनीबाबा यांचा जन्म मदिना शरीफ (हज) येथे झाला. बादशहा जहाँगीर यांच्या काळात म्हणजेच सुमारे पाचशे वर्षांपूर्वी हुसैनीबाबा नाशिकमध्ये आले. सौदी अरेबियातील मदिना येथून ते सिंध प्रांतातून गुजरातमार्गे नाशिकमध्ये आले. हुसैनीबाबा जेव्हा नाशिकमध्ये आले, तेव्हा युवराज शहाजहाँन नाशिकमध्ये मुक्कामी होते. शहाजहाँनच्या मुक्कामाच्या काळात हुसैनीबाबा यांच्या दरबारात ते कायम यायचे. शहाजहाँनने हुसैनीबाबांसाठी शंभर थाळीपूर्ण भरून सोन्याची नाणी आणली. मात्र, हुसैनीबाबा यांनी शहाजहाँनला आदेश देत त्या सर्व सोन्याच्या नाण्यांचे वाटप शहाजहाँनच्या लष्करातील सैनिकांमध्ये करायला सांगितले होते. निजामाचा वजीर मलिक अंबर हादेखील हुसैनीबाबा यांचा अनुयायी होता. हुसैनीबाबा यांची दर्गा आज ज्या प‌रिसरात आहे त्याच परिसरात ते वास्तव्यास होते. त्या ठिकाणी हुसैनीबाबांसोबत हिंदूबांधवही मित्र म्हणून राहत असत. बाबांच्या दरबाराच्या ठिकाणी मांसाहारी पदार्थांचे जेवण तयार होत असे. परिणामी शाकाहारी हिंदू बांधवांची कुंचबणा व्हायची. त्यामुळे हुसैनीबाबा यांनी अनुयायांना सांगितले, की माझ्या हयातीत व माझ्यानंतरही येथे मांसाहारी जेवण तयार केले जाणार नाही. इतर धर्मीयांच्या धार्मिक भावनांचा आदर राखण्यासाठी माझ्या सूचनेची कायम अंमलबजावणी व्हावी. त्या दिवसापासून आजपर्यंत बडी दर्गा येथे मांसाहारी जेवण बनविले जात नाही. बडी दर्गामध्ये शाकाहारी जेवणाचाच नैवेद्य दाखविण्यात येतो. पेशवे काळात बडी दर्गामध्ये पेशवे चादर अर्पण करायचे. ब्रिटिश अधिकारीदेखील हुसैनीबाबांना चादर अर्पण करायचे. आता ईद-ए-मिलादच्या दिवशी उरूस साजरा करताना हुसैनीबाबा यांच्या दर्ग्यावर चादर चढविण्याचा मान नाशिकच्या पोलिस प्रशासनाला देण्यात येतो. या दर्ग्यामध्ये गुलाबाची लाल फुले, फुलांची परडी, मोगऱ्याच्या फुलांची चादर, गलेफ वाहण्यात येतात.
मानवकल्याणासाठी झटणारी दर्गा: इगतपुरी येथील सय्यद पिंप्री येथे हरजत पीर सय्यद सदूद्दिनबाबा यांची दर्गा आहे. सुमारे साडेपाचशे वर्षांपूर्वी हरजत पीर सय्यद सदुद्दिनबाबा दिल्ली येथून नाशिकला आले. त्यांचे गुरू दिल्ली येथील हजरत निझामुद्दिन अवलियाबाबा यांच्या आदेशानुसार सय्यद सदुद्दिनबाबा नाशिकमध्ये आले. मानवाच्या कल्याणासाठी इस्लामची तत्त्वे सर्वांपर्यंत पोहोचविण्याचे कार्य त्यांनी केले. हजरत पीर सय्यद सादिक शाह हुसैनीबाबा मदिना येथून नाशिकमध्ये आल्यानंतर सय्यद सदुद्दिनबाबा इगतपुरीजवळील पिंपरी येथे वास्तव्य करू लागले. नाशिकनंतर त्यांनी इगतपुरी, जव्हार या ठिकाणी इस्लामच्या सांगणण्यानुसार मानवकल्याणासाठी कार्य केले.
शेजारधर्माची अनोखी शिकवण: इस्लामच्या शिकवणीनुसार घराच्या चहुबाजूंनी चाळीस घरांत राहणारी प्रत्येक व्यक्ती शेजारी आहे. त्या व्यक्तींसोबत शेजारधर्मानेच वागायला हवे. आपल्या परिचयातील प्रत्येकाशी सद्भावनेने वागावे. कोणाच्या भावना दुखावल्या जाईल, इतरांना त्रास होईल, असे वर्तन टाळावे. संपर्कात येणारी प्रत्येक व्यक्ती शेजारी असून, शेजारधर्म पाळायलाच हवा, अशी इस्लामची शिकवण आहे. त्याची अंमलबजावणी करण्यावर अनेकांकडून भर दिला जातो.
सर्वत्र सुख-शांतीसाठी प्रार्थना: इस्लाम धर्माचे प्रेषित मोहम्मद पैगंबर यांच्या जयंतीनिमित्त ईद-ए-मिलाद सण साजरा करण्यात येतो. यानिमित्त उरूस काढण्यात येतो. सर्वत्र सुख-शांती टिकून राहावी, यासाठी प्रार्थना करण्यात येते. इस्लाममध्ये ईद-ए-मिलाद सर्वांत मोठा दिवस असल्याचे मानले जाते. या सणाला ‘ईदों की ईद’ असेही म्हटले जाते.
इस्लाममध्ये विशेष महत्त्व: इस्लाम धर्माचे प्रेषित पैगंबर यांनी दिलेला मानवतेचा आणि शांततेचा संदेश सर्वत्र पोहोचविण्यासाठी ईद-ए-मिलादच्या दिवशी उरूस आयोजित केला जातो. या ईदच्या दिवशी बडी दर्गा येथे हुसैनीबाबा यांना चादर अर्पण करीत प्रार्थना करण्यात येते. इस्लाममध्ये या दिवसाला विशेष महत्त्व आहे.
मालेगावचा ऐतिहासिक जुलूस शंभरीत! मुस्लिमबहूल असलेल्या मालेगाव शहरात ईद-ए-मिलादनिमित्त सर्व मशिदी व दर्गांमध्ये आयोजित कार्यक्रम वैशिष्ट्यपूर्ण असतात. यानिमित्ताने निघणाऱ्या जुलुसाचे यंदाचे १००वे वर्ष असल्याने विशेष तयारी केली जाते आहे. ईद-ए-मिलादनिमित्त शहरातील सुमारे दोनशे मशिदी व पंधरापेक्षा अधिक दर्गे सजविण्यात येतात. पैगंबर साहेबांच्या जीवनातील संदेशाला यानिमित्ताने उजाळा दिला जातो. शहरात गेल्या दोनशे वर्षांहून अधिक काळापासून हा सण साजरा केला जातो. नूर-ए-मिशनचे गुलाम मुस्तफा रजवी यांनी शहरातील विविध मशिदी व दर्ग्यांची वैशिष्ट्ये सांगितली आहेत. शहरातील इस्लामपुरा भागात सुमारे १२५ वर्षे जुनी अशी खानका-ए-बरकमियाँ ही मशीद आहे. त्यासह मद्दुबाबा मशीद, खानका मशीद, मदिना मशीद वैशिष्ट्यपूर्ण आहेत. या सर्व मशिदींवर ईद-ए-मिलादनिमित्त आकर्षक रोषणाई केली जाते. मशिदी आणि दर्गा येथे ईदच्या आदल्या रात्री मैफल-ए-मिलाद होते. ज्यात पैगंबर साहेबांच्या जीवनकार्याचा गाण्यांतून गौरव केला जातो. सकाळी मशिदीं व दर्ग्यांत नाद, सलाम, नमाज व दुआपठण, कुराणवाचन असे धार्मिक विधी होतात. दुपारी शहरात जुलूस निघतो. हा जुलूस गेल्या १०० वर्षांपासून शांती-अमनचा संदेश देत आहे. ईद-ए-मिलादनिमित्त समाजातील वंचित, गरीब लोकांना मिठाई, कपडे व धान्यवाटप केले जाते. जुलूस निघाल्यावर त्यात दहशतवादविरोधात घोषणा दिल्या जातात. मुलींना शिकवा, अहिंसा अंगी बाणवा आदी सामाजिक संदेश दिले जातात. हे येथील जुलूसचे खास वैशिष्ट्य ठरते. मोहम्मद पैगंबर यांनी आपल्या जीवनात समानता, सौहार्द, शांतीचा संदेश दिला. हाच संदेश जनमानसात रुजावा यासाठी मौलाना आपल्या भाषणातून उपदेश करतात. येथील लाखो मुस्लिमबांधव खुलताबाद व पाटणे येथील दर्ग्यांवरही जातात.
मालेगावमधील वैशिष्ट्यपूर्ण मशिदी अशा-
● खानका-ए-बरकतिया मशीद: शहरातील इस्लामपुरा भागातील ही मशीद शहरातील सर्वांत जुनी मशीद मानली जाते. ही सुमारे १२५ वर्षे जुनी मशीद असल्याचे जाणकार सांगतात. तीनमजली असलेल्या मशिदीत एकाच वेळी एक हजार लोक नमाजपठण करू शकतात. हाफिज तज्जमुत रजवी हे या मशिदीचे संस्थापक असून, सध्या मौलाना हजरत बरकत अली येथे धर्मगुरू म्हणून काम पाहतात .
● खानका-ए- अशरफिया मशीद: इस्लामपुरा भागातीलच ही मशीद असून, ती सुमारे १०० वर्षे जुनी मशीद असल्याचे मानले जाते. हजरत अशरफी मियाँ हे या मशिदीचे संस्थापक आहेत. तीनमजली असलेल्या या मशिदीतदेखील ईद-ए-मिलादनिमित्त हजारहून अधिक मुस्लिमबांधव नमाज अदा करतात. मौलाना हाफिज साजिद अशरफी हे सध्या य मशिदीत धर्मगुरू म्हणून काम पाहत आहेत.
● मद्दुबाबा मशीद: इस्लामपुरा भागात असलेल्या या मशिदीचे निर्माण ९० वर्षांपूर्वी झाले होते. सूफी संत मद्दुबाबा हे या मशिदीचे संस्थापक होते. ही दोनमजली मशीद असून, एकाच वेळी सुमारे ५०० मुस्लिमबांधव येथे नमाज अदा करतात. सध्या मौलाना हाफिज इजहार रजा हे धर्मगुरू म्हणून काम पाहतात.
● मदिना मशीद: जुना आग्रारोडवरील या मशिदीचे निर्माण ५० वर्षांपूर्वी झालेले आहे. या मशिदीच्या निर्माणकार्यात इस्माईल बिडीवाले, हुसेन सेन, इजाज शेठ यांनी महत्त्वाचे योगदान दिलेले आहे. या मशिदीतदेखील तीन मजले असून, मौलाना हाफिज फरान कादरी हे धर्मगुरू म्हणून काम पाहतात.
!! समस्त मुस्लिमबांधवांना इद ए मिलाद की ढेर सारी मुबारक बाते !!

– संकलन व सुलेखन –
श्रीकृष्णदास (बापू) निरंकारी.
एकता चौक, रामनगर वॉर्ड, गडचिरोली.
फक्त व्हॉट्सॲप- 9423714883.